بررسی مقاومت گندم به سرما با روش های آزمایشگاهی

به منظور بررسی روش های ارزیابی مقاومت به سرما و تعیین روشی سریع و مؤثر در ارزیابی گندم برای مقاومت به سرما، 9 ژنوتیپ در سه آزمایش بررسی گردید. ژنوتیپ ها عبارت بودند از پنج رقم تجارتی (بزوستایا، سبلان، بولانی، خلیج و ناز) و چهار نمونه محلی (شماره های 518، 583، 592 و 1255). در آزمایش اول، ژنوتیپ ها در گلدان های کوچک کشت و پس از عادت دهی به سرما در شرایط طبیعی، به اتاقک انجماد منتقل شدند و تحت درجات حرارت مختلف یخ زدگی (زیر صفر) قرار گرفتند و دمای 50 درصد کشندگی (lt50) آن ها تعیین گردید. در دمای 12- درجه سانتی گراد نیز میزان پایداری غشای سیتوپلاسمی ژنوتیپ ها اندازه گیری شد. در آزمایش دوم، ژنوتیپ ها در مزرعه، در چارچوب طرح بلوک های کامل تصادفی کشت شدند و پس از سازش با سرما در اواخر زمستان، با انتقال طوقه ژنوتیپ ها از مزرعه به آزمایشگاه، دمای 50 درصد کشندگی (lt50) تعیین گردید. هم چنین، محتوای آب طوقه و برگ، محتوای قند طوقه و ارتفاع گیاه در ژنوتیپ های مورد بررسی اندازه گیری شد. در آزمایش سوم، محتوای آب طوقه و برگ در شرایط ناسازگاری با سرما در گلخانه بررسی گردید. در میان صفات مورد بررسی، پایداری غشای سیتوپلاسمی، محتوای آب طوقه و محتوای قند طوقه هم بستگی معنی دارای با lt50 نشان دادند. lt50 حاصل از طوقه های مزرعه هم بستگی زیادی با lt50 حاصل از گلدان های کوچک در آزمایشگاه داشت (98/0=r). پایداری غشای سیتوپلاسمی بیشترین هم بستگی را با lt50 (88/0=r) نشان داد. مشخص شد که محتوای آب گیاه با عادت دهی به سرما کاهش می یابد و میزان کاهش محتوای آب در ژنوتیپ های مقاوم بیشتر است. هم بستگی معنی داری بین محتوای آب طوقه و برگ در شرایط ناسازگاری با سرما و lt50 دیده نشد. رقم بزوستایا با داشتن 7/16-=lt50 درجه سانتیگراد مقاوم ترین ژنوتیپ و نمونه 518 با 2/8-=lt50 درجه سانتیگراد حساس ترین ژنوتیپ به سرما شناخته شد.